Κριτική της Βίκυς Κρούσκα για την ποιητική συλλογή «Ημερολόγιο θηριοδαμαστή» του Αντώνη Σκιαθά, δημοσιευμένη στο περιοδικό Fractal.
***
Η τελευταία ποιητική συλλογή του Α. Σκιαθά «Ημερολόγιο Θηριοδαμαστή» (Εκδόσεις Ιωλκός 2024), απόδειξη ότι δεν επαναπαύεται στις δάφνες του, είναι μια στοχαστική ποίηση που ενώνει τα πάντα σε μια αξεδιάλυτη ολότητα. Σε ένα αντιφατικό, γεμάτο ρήξεις και μετατοπίσεις γίγνεσθαι και ένα ονειρικό συνειδέναι καθρεφτίζεται η τραγική ύπαρξη του ανθρώπου. Το τραγικό στοιχείο γίνεται φανερό μέσα από τον χρόνο, την μνήμη, τη φθαρτότητα και τον θάνατο.
Στον εσωτερικευμένο χρόνο, εγχάρακτες οι μνήμες ως ακινητοποιημένος χρόνος, δημιουργούν ένα οπτιμιστικό συναίσθημα στο ποιητικό υποκείμενο.
Η θάλασσα, οι βράχοι, τα έρημα νησιά. Ο γαλανός ουρανός που γίνεται καθρέπτης αναπαραγωγής μιας εσώτερης αλήθειας.
Η μνήμη λειτουργεί και ως αντίσταση στη φθορά της λήθης. Η αντίληψη του χρόνου δομείται πάνω στην μνημονική ιλύ.
Κάποια καλοκαίρια στην ομορφιά του ελάχιστου. Εικόνες, ήχοι, στιγμές, επιθυμίες ανακαλούνται ζητώντας ύπαρξη.
“Άλλωστε με μια φέτα καρπούζι, ένα τσαμπί σταφύλι, ένα σύκο και ένα ματσάκι βασιλικό, αλλάζει η οικουμένη”
Θραύσματα, απουσίες, κενά και η χαμένη παιδική αθωότητα.
Στη συμπλοκή παρελθόντος και μέλλοντος, ιχνηλατεί την επίγεια παρουσία του, ως επιθυμία αποτύπωσης εαυτού.
“Με ένα μολύβι φάμπερ, άφησα χνάρια παντού”
“Στην απεραντοσύνη του εφήμερου “ηττώνται “οι δουλοπρεπείς ήττες στις λιτανείες των επιταφίων”.
Μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας, μετέωρος και μετεωριζόμενος, αναζητάει ερείσματα υπαρκτικής ισορροπίας .Η ανάγκη για ελπίδα. Έστω σαν ουτοπία .
“Εμείς ξεκινήσαμε ξανά για το όρος των Ελαιών”
Ωστόσο, παρά την Καφκική ατμόσφαιρα, πιστεύει στην ορμή της ζωής, που είναι αδυσώπητη.
“Γράφω για την Άνοιξη και την αρρώστια της”.
Αφού η άνοιξη με τον συμβολισμό της και την αναγεννητική της δύναμη, καταπολεμά κάθε έννοια φθοράς.
Στο κατακερματισμένο σύμπαν του, οι στίχοι έμφορτοι από αισθήματα και μνήμες, κρατάνε μια βιωματική αίσθηση, που δημιουργεί συγκίνηση, αφού υπάρχει κοινό σύμπαν για τους αγαπημένους νεκρούς και ζωντανούς.
Η πολιτική και κοινωνική στόχευση του ποιητή, στηλιτεύει την πολιτική υποκρισία και διαφθορά, την υπέρμετρη φιλοδοξία, τον πολιτισμό που φθίνει και φθείρεται. Την θεοποίηση της αυτοπροβολής από την ψηφιακή τεχνολογία, την εκμηδένιση των πατροπαράδοτων και ανθρωπιστικών αξιών, την οικολογική καταστροφή. Καταγγέλει την πατριδοκαπηλεία, την πολιτική ρητορική και την αναλγησία των ιθυνόντων.
Κι ενώ “Οι Καίσαρες ολιγωρούν για την ειρήνη..”, οι ανέστιοι και οι κολασμένοι της γης, έρμαια των λαθρεμπόρων ,σε χωματερές ή σε μια απέραντη Νεκρά θάλασσα, χάνονται. Μια ανώνυμη μάζα. Στα κατώτερα όρια της ανθρώπινης υπόστασης.
Το ποιητικό υποκείμενο συνδιαλέγεται με τη συλλογική μνήμη και την ιστορική συνείδηση, στην αδιατάρακτη ροή του χρόνου. Αγγίζει την ποιητική ψευδαίσθηση της ανυπαρξίας. Την απομυθοποίηση του χρόνου.
“Βυζαντινοί αυτοκράτορες, Μεσαίωνας, Μανιάκι, Μεσολόγγι..”
“Σαν πλάνες παρελθόντος ” και “οι ήρωες γίνονται αιωνιότητα.
Για να ακολουθήσει την μοναχική πορεία της ύπαρξης, με την ποίηση σαν άλλοθι. Σε μια μορφή κάθαρσης και αναζήτησης μιας υπόστασης πνευματικής ανωτερότητας.
“Είναι που μπαίνω στο ποίημα και γίνομαι αχιβάδα, την ψυχή μου να γνωρίσω.”
Και Θηριοδαμαστής ποιος είναι; Ο χρόνος; Ο άνθρωπος; Η ποίηση μήπως;
Στην αβάσταχτη ματαιότητα, στην υπαρξιακή φθορά των ανοχών, των συμβιβασμών και της αλλοτρίωσης , ο ποιητής κλίνει το γόνυ σε μεγάλες λογοτεχνικές μορφές που στιγμάτησαν την τέχνη. Αντιστάθηκαν στη φθορά και αγνόησαν τον χρόνο.
Μπρετόν (θεμελιωτής υπερρεαλισμού)
Τζέιμς Τζόυς (Μοντερνιστής, μια καθολική ρήξη)
Μπαλζάκ (θεμελιωτής του ρεαλισμού)
Μπουκόφσκι (αμφιλεγόμενος περιθωριακός)
Φρ.Κάφκα (Σύμβολο της αυτοσυνειδησίας της ανθρωπότητας)
Φ.Ντοστογιέφσκι (ηθικά διλήμματα και υπαρξιακά ερωτήματα)
Ο ποιητής τους διασώζει από τον θάνατο, αφού στον ποιητικό χρόνο, ζώντες και τεθνεώτες, συνοδοιπορούν.
Και η ζωή είναι υπερχείλιση εκείνου που πάντα χάνεται.
Ο Αντώνης Σκιαθάς, με γλώσσα ορμητική και έντονα στοιχεία σουρεαλισμού, μας παραδίδει μια οντολογική ποιητική, που αποδεικνύει, πως ο χρόνος του ποιητικού οράν είναι ο πλούτος του χρόνου.
Ενδύεται το ρόλο του Θηριοδαμαστή, κλείνει τις ρωγμές ενός κατακερματισμένου χρόνου, γεφυρώνει υλικά και άυλα, αγγίζει την παρατημένη ψυχή, ατενίζει τον ερειπωμένο εαυτό μας στις μέρες του εγκλεισμού και ψηλαφίζει το νόημα. Χωρίς να θρηνεί ή να κάνει ελεγειακές υποτυπώσεις.
Αφήνοντάς μας, στο τέλος, τέσσερα πρόσωπα στην αέναη του ποταμού ροή. Να αναπνέουν τον χρόνο των αξιών.
Ο γεωμέτρης, ο ποιητής, ο μοναχός και ο θνητός.
Παρόντες όλοι στον διαρκή ενεστώτα μας.
Γι’ αυτό και η ροπή προς το ονειρικό.
*Η Βίκυ Κρούσκα είναι φιλόλογος και ποιήτρια.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.