Κριτική του Γιώργου Δρίτσα για την ποιητική συλλογή «Ετερόλεκτον» του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου, δημοσιευμένη στο περιοδικό BookPress.
***
Η ποιητική αίσθηση της πραγματικότητας ομοιάζει με το Εδωνά – Είναι του Χάιντεγκερ· που μέσα από τη φιλοσοφική του θέαση προσδιόρισε τον άνθρωπο και τον τρόπο που αυτός μπορεί να βιώσει το παλλόμενο γίγνεσθαι των γεγονότων. Μέσω μιας γλώσσας μερικές φορές ακατάληπτης αλλά βαθιά συμβολικής και αποκαλυπτικής. Αυτή η διάσταση του «κατοικείν» εντός του κόσμου, αφορά βεβαίως (και πρωτίστως) και την ποίηση, η οποία από την εποχή των μεγάλων επών θέτει βασικά ερωτήματα για τη ζωή των ανθρώπων και της πορείας τους μέσα στο τεράστιο και αχανές αυτό σύμπαν που τους περιτριγυρίζει.
Ο Παναγιώτης Ηλιόπουλος, όντας ένας πολύ καλός γνώστης τόσο της φιλοσοφικής όσο και ποιητικής αισθητικής του χώρου, μας παραδίδει με βάση αυτή την διαίσθηση του «κατοικείν», μια ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή με τον χαρακτηριστικό τίτλο, Ετερόλεκτον (εκδ. Ιωλκός, Αθήνα 2023). Μέσα σε αυτή διαγράφεται η δικιά του ενόραση περί των πραγμάτων, υπό μια οπτική όχι τόσο συνηθισμένη, και μας ταξιδεύει στις δικές του προσωπικές οροσειρές που συχνά καλύπτουν τους αναγνώστες-αναβάτες με κρυστάλλινο αλλά ζεστό χιόνι.
Σκιαγραφείται μεταφορικά, κατά αυτόν τον τρόπο, η τραγική υφή της πραγματικότητας, ως έχει, χωρίς εξωραϊσμούς – γεμάτη, παρά ταύτα, με παιδικά όνειρα και με το «μαλακό μεδούλι της νύχτας»
Έτσι, από τις πρώτες σελίδες της συλλογής, ο ποιητής μάς εκμυστηρεύεται το προσωπικό ταξίδι του μέσα στον χρόνο, μέσα στα ίδια τα σπάργανα ενός κόσμου που ξεχειλίζει σιωπηλούς χειμώνες και θανάσιμους αντιλάλους, μέσα τέλος στα πηγάδια που μας δίνει η ζωή που αναβλύζουν αρμυρά δάκρυα και στυφό χρώμα (βλ. ποίημα «Ιδιωτική διαίσθηση»). Σκιαγραφείται μεταφορικά, κατά αυτόν τον τρόπο, η τραγική υφή της πραγματικότητας, ως έχει, χωρίς εξωραϊσμούς – γεμάτη, παρά ταύτα, με παιδικά όνειρα και με το «μαλακό μεδούλι της νύχτας» (βλ. ποίημα «Προετοιμασία»).
Ένα άνοιγμα προς τον κόσμο, όπως αναγράφει στο ομώνυμο ποίημα της συλλογής, όπου η γραφή βγαλμένη και αυτή από τις πιο ανεξερεύνητες εκτάσεις της ψυχής των όντων, βρίσκει νόημα στον έρωτα της απουσίας και της αλληλοεκμηδένισης, όταν τα «χωμάτινα» σώματα, αντικρίζουν μαζί την άβυσσο της αλληλοσυμπλήρωσης (βλ. ποίημα «Ερωτική ανθρωπομετρία). Καθώς μόνο έτσι η ερωτική επιθυμία μετατρέπεται, εν τέλει, από λίγες ακατάστατες γραμμές από μολυβί, στυλό και χαρτί σε ατελείωτες σειρές σκιωδών χωρών, αιχμηρών συνόρων και παραμυθένιων πολιτειών και ο άνθρωπος καταφέρνει να βιώσει πλέον συνειδητά τον εσωτερικό του κατακλυσμό.
ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ΤΟ ΔΕΡΜΑ
Θέλω μύθους στο κορμί σου
ν’ αναπλάσω με το χάδι
κάτω απ’ τη γλυκιά Σελήνη
π’ αχνοφέγγει στο σκοτάδι.
Κάτι απ’ την ψυχή του ρόδου
το ‘δα, φως μου, στη ματιά σου,
άνεμου πνοή και δυόσμου
ρίζωσε στην αγκαλιά μου
και μια αλήθεια ξεχασμένη
στην ανατολή του κόσμου.
Θάλασσας το μπλε το μύρο
στην αυλή σου να σκορπίσω,
μες στα χέρια μου τα χέρια
δώσε μου να τα φιλήσω
και να καίει μας ο ήλιος.
Θέλω νύχτα, θέλω μέρα
να σκιρτάς στην αγκαλιά μου
και στο φύσημα τ’ αγέρα
να ‘ρχεσαι κι άλλο κοντά σου
με της Άνοιξης το δέρμα.
Σαν τα φύλλα που θα πέσουν
στο φθινόπωρο του χρόνου,
όλα να ‘χω τα δικά σου,
φύλλα του δικού σου κλώνου,
γη, βροχή και τα όνειρά σου.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.