26/10/1912: Κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη, λίγες μόλις ώρες πριν φτάσουν οι βουλγαρικές δυνάμεις.
***
Οι ελληνικές δυνάμεις με τέσσερις μεραρχίες στην πρώτη γραμμή κατέλαβαν στις 6 Οκτωβρίου την Ελασσόνα και τη Δεσκάτη, ενώ στις 9 προς 10 Οκτωβρίου έκαμψαν την τουρκική αντίσταση στα οχυρωμένα από τους Γερμανούς στενά του Σαρανταπόρου (στρατηγική είσοδος στη Μακεδονία μεταξύ Καμβουνίων-Πιερίων). Επρόκειτο για την πρώτη σημαντική νίκη, ενώ η συνέχεια ήταν ραγδαία. Στις 10 απελευθερώθηκαν τα Σέρβια, στις 11 η Κοζάνη, στις 12 τα Γρεβενά, στις 13 η Σιάτιστα, στις 16 η Κατερίνη και η Βέροια, στις 17 η Νάουσα, στις 18 η Έδεσσα και το Αμύνταιο. Το Επιτελείο και ο διάδοχος Κωνσταντίνος επιδόθηκαν σε μία προς βορρά καταδίωξη του εχθρού, αντί να σπεύσουν προς Θεσσαλονίκη, όπου βάδιζαν οι βουλγαρικές δυνάμεις.
Τελικά, με επιμονή του Βενιζέλου, ο στρατός στράφηκε προς ανατολάς και, αφού σημείωσε μεγάλη νίκη στη μάχη των Γιαννιτσών (20 Οκτωβρίου), προέλασε προς Θεσσαλονίκη, όπου εισήλθε, παρά την καθυστέρηση που προκάλεσε η ζεύξη του Αξιού, στις 26 Οκτωβρίου, λίγες ώρες πριν φθάσει η 7η βουλγαρική Μεραρχία. Δύο μέρες αργότερα, στις 28, εισήλθε στην πόλη ο διάδοχος και την επομένη ο βασιλιάς Γεώργιος, που εγκαταστάθηκε εκεί δηλώνοντας την οριστική απελευθέρωση της πρωτεύουσας της Μακεδονίας.
Στο μεταξύ τμήματα Προσκόπων είχαν απελευθερώσει τη Νιγρίτα στις 22 Οκτωβρίου, τον Πολύγυρο στις 23 και την Ελευθερούπολη στις 27, ενώ είχαν ήδη απελευθερωθεί ο Λαγκαδάς, η Γουμένισσα και η Αριδαία. Στη Δυτική Μακεδονία, παρά το ατύχημα της 5ης Μεραρχίας στο Αμύνταιο (άτακτη σύμπτυξη στην Κοζάνη με μεγάλες απώλειες), αναλήφθηκε και πάλι η πρωτοβουλία και απελευθερώθηκαν η Φλώρινα στις 7 Νοεμβρίου, η Καστοριά στις 11 Νοεμβρίου και η Κορυτσά στις 7 Δεκεμβρίου. Θεαματική υπήρξε παράλληλα και η προέλαση των συμμάχων. Οι Μαυροβούνιοι κατέλαβαν το Ιπέκ (18 Οκτωβρίου) και πολιόρκησαν τη Σκόδρα, η οποία όμως παραδόθηκε μόλις τον Απρίλιο του 1913.
Οι Σέρβοι κατέλαβαν μετά τη μάχη του Κουμάνοβου τα Σκόπια, τα Βελεσσά και το Ιστίπ στις 13 Οκτωβρίου, τον Πρίλαπο στις 23, το Μοναστήρι στις 5 Νοεμβρίου. Βορειότερα, αφού ολοκλήρωσαν την κατάληψη του Νόβι Παζάρ και του Κοσόβου (10-24 Οκτωβρίου), εισήλθαν στις αλβανικές επαρχίες και κατέλαβαν ως τις 18 Νοεμβρίου το Δυρράχιο, τα Τίρανα και το Ελβασάν. Έβγαιναν έτσι στην Αδριατική και έφραζαν οριστικά το δρόμο της Αυστρίας προς τη Θεσσαλονίκη. Οι Βούλγαροι κατέλαβαν τις Σαράντα Εκκλησίες στις 11 Οκτωβρίου, το Μπαμπά Εσκί στις 14, το Λουλέ Μπουργκάς (Αρκαδιούπολη) στις 16, το Τσορλού και το Μουρατλί στις 26 και τη Ραιδεστό στις 29 Οκτωβρίου φτάνοντας στο Αναστασιάνειο τείχος και την Τσατάλτζα, όπου άρχισαν σκληρές μάχες από τις 5 Νοεμβρίου. Δυτικότερα, ο βουλγαρικός στρατός είχε ήδη καταλάβει μεγάλο μέρος της Δυτικής Θράκης (Κομοτηνή, Ξάνθη) και της Ανατολικής Μακεδονίας (Δράμα, Σέρρες, Κιλκίς) φθάνοντας στα χωριά έξω από τη Θεσσαλονίκη.
Κώστας Χατζηαντωνίου, «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 358-359.
Κανένα προϊόν στο καλάθι σας.