Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Οδυσσέα Ελύτη

18/10/1979: Η Σουηδική Ακαδημία αναγγέλλει πως το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Οδυσσέα Ελύτη.

 

«Ένας ώμος ολόγυμνος / Σαν αλήθεια / Πληρώνει την ακρίβεια του / Στην άκρια τούτη της βραδιάς / Που φέγγει ολομόναχη / Κάτω απ’ τη μυστικιά ημισέληνο / Της νοσταλγίας μου».

 

***

 

Ποιητής. Συγγραφέας. Μεταφραστής. Ο Οδυσσέας Ελύτης (το πραγματικό του όνομα Οδυσσέας Αλεπουδέλης) γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης (καταγωγή από τη Μυτιλήνη), το έκτο παιδί μιας πλούσιας οικογένειας με πολιτικές επαφές. Ήρθε στην Αθήνα πολύ μικρός όπου εγκαταστάθηκε η οικογένειά του και ο ίδιος επήγε σχολείο. Χάρηκε την ανέμελη ζωή στα κοντινά στην Αττική νησιά. Πολύ νέος χάνει την αδελφή του και τον πατέρα του. Τότε ταξιδεύει σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης. Από 14 χρόνων αρχίζει να έχει πνευματικά ενδιαφέροντα, να διαβάζει ποιητές (Καβάφη), γαλλικά βιβλία και κυρίως να γνωρίζει τα νησιά του Αιγαίου, το περιβάλλον και η ατμόσφαιρα των οποίων θα παίξουν μεγάλο ρόλο στην ποίησή του. Το 1929 είναι ορόσημο γι’ αυτόν, καθώς διαβάζει Πωλ Ελυάρ και Λόρκα. Ανακαλύπτει τον Υπερρεαλισμό. Εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου συμμετέχει στη Φιλοσοφική Ομάδα. Έρχεται συγχρόνως σ’ επαφή με τους ποιητές της γενιάς τού 1930. Τα πρώτα του ποιήματα (1935) δημοσιεύονται στο περιοδικό «Νέα Γράμματα», το οποίο υποστηρίζει τις ανανεωτικές τάσεις στην ποίηση. Ο Οδυσσέας Ελύτης πάει στο Μέτωπο της Αλβανίας το 1940, όπου παρ’ ολίγο να πεθάνει από αρρώστιες και κακουχίες.

Ως ποιητής έχει συντελέσει μαζί με τον Γιώργο Σεφέρη στην ανανέωση του ποιητικού λόγου στην Ελλάδα μετά το 1930. Μεγάλος αριθμός συλλογών. Ποίηση επική – λυρική. Η επήρεια του Σουρεαλισμού υπήρξε αποφασιστική. Το όνειρο, η απελευθέρωση του υποσυνειδήτου και οι απ’ αυτό προερχόμενες εικόνες, η ανεξέλεγκτη φαντασία δημιουργούν το καινούριο του όραμα. Ο Συμβολισμός, κυρίως ο Υπερρεαλισμός διατρέχουν το έργο του. Νέοι τολμηροί συνδυασμοί λέξεων, χείμαρρος εικόνων υπερπραγματικών, παντοδύναμη φαντασία, αυτόματη γραφή. Εντούτοις, υπάρχει μια ισχυρή θέληση που ελέγχει τις ακραίες εκφράσεις και συνδυασμούς και που δείχνει ότι η λογική έχει κάποιο ρόλο ελέγχου. Παρά τις επιρροές των Δυτικών Ρευμάτων, ο Οδυσσέας Ελύτης είναι ο Έλληνας ποιητής. Μέσα στα σταθερά δομημένα ποιήματά του, η φύση της Ελλάδας, η Ιστορία της (Αρχαία, Βυζαντινή, Σύγχρονη), η Παράδοσή της, Θρησκευτική (υμνογραφία) και Εθνική, το Αιγαίο και τα νησιά του, «το γαλάζιο» του ουρανού και της θάλασσας, ο άνεμος, οι βράχοι και πάνω απ’ όλα το εκθαμβωτικό διάφανο ελληνικό φως, όλα μαζί αποτελούν και καθιερώνουν την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη.

Ελένη Β. Πίππα, «Παγκόσμια Ποίηση» (Τόμος Β’), εκδόσεις Ιωλκός, σελ. 256-257